Intengiso
Isibhengezo – skrolela ezantsi


7238 izimvo zisiwe kwi-Ofisi kaMongameli
cofa ikhonkco ngolwazi oluthe kratya, okanye skrolela ezantsi ukuze ube nelizwi lakho
INdlu yoWiso-mthetho yeSizwe (NA) ilupasise uThintelo kunye nokuNwaba oluphezulu Ulwaphulo-mthetho lweNtiyo kunye neNtetho eYilwayo yeNtetho ngoku idinga nje utyikityo lukamongameli uCyril Ramaphosa.
IZINTO EZIXHALABISAYO ZOMGAQO-SISEKO NGENKCAZELO YOMTHETHO OYILWAYO “YENTETHO ENTANDO”:
Lo Mthetho uYilwayo uchasene necandelo lama-36 loMgaqo-siseko, kuba:
-
- Ayimfuneko njengoko imithetho ekhoyo sele iphunyezwe ngempumelelo kumatyala awohlukeneyo olwaphulo-mthetho nawembambano entetho yentiyo.
- Kwilizwe jikelele: Inkcazelo yoMthetho oYilwayo “yentetho yentiyo” ibanzi kunenkcazelo yoMgaqo-siseko yentetho yentiyo, intetho ebangela ulwaphulo-mthetho uMgaqo-siseko uyibona njengekhuselweyo.
Inkcazelo yoMthetho osaYilwayo “yentetho yentiyo” ikwabanzi kunenkcazelo yoMthetho woLingano yentetho yentiyo (yasekuhlaleni) yentetho yentiyo. Oku kuya kwenza kube lula ukufunyanwa unetyala lolwaphulo-mthetho kwaye uvalelwe entolongweni ukuya kutsho kwiminyaka emihlanu kunokuba uyalelwe ukuba ucele uxolo phantsi koMthetho woLingano. - Ayicacanga kwaye ayicacanga: Imiba eyahlukeneyo yoMthetho oYilwayo yolwaphulo-mthetho lwentetho yentiyo ayinakuchazwa (umzekelo, intiyo) okanye ayicacanga kunye/okanye ayicacanga (umz. intsebenziswano yoluntu).
Lo Mthetho uYilwayo ukwachasene nexabiso lokusekwa koMgaqo-siseko wolawulo lomthetho (icandelo 1(c)), kuba iyasilela ukuchaza eyona nto ibalulekileyo “yentiyo”. Isiphumo soko kukuba abemi bangakwazi ukwazi kwangaphambili ukuba benza ulwaphulo-mthetho okanye akunjalo.
Thetha ngoko nangoko.
Umyalezo obalulekileyo ovela kuMichael Swain – Nge-5 kaDisemba 2023 iPalamente yapasisa uMthetho osaYilwayo weNtetho yeNtiyo – umthetho oya kuba nefuthe ngqo kwilungelo lethu lenkululeko yonqulo! UMthetho osaYilwayo ngoku uza kuya kuMongameli ukuze atyikitywe ube ngumthetho. Nje ukuba uMongameli Ramaphosa ayityikitye, izakunyanzeliswa.
THATHA AMANYATHELO!
Bhalela uMongameli Ramaphosa umbongoze ukuba angawutyikityi lo Mthetho uYilwayo ube ngumthetho! UMgaqo-siseko (icandelo 79(1)) uyamvumela ukuba abuyisele uMthetho oYilwayo ePalamente ukuba unenkxalabo malunga nokuba uyangqinelana na okanye hayi!
Mnu Mongameli obekekileyo (Itemplate)
UMthetho osaYilwayo woThintelo nokuLwa uLwaphulo-mthetho lweNtiyo kunye neeNtetho zeNtiyo (uMthetho oYilwayo), opasiswe yiNdlu yoWiso-mthetho ngoLwesibini, umhla wesi-5 kweyoMnga wama-2023, uyabhekisa.
ISICELO:
Ndibhala ndibongoza oBekekileyo ukuba awubuyisele uMthetho oYilwayo kwiNdlu yoWiso-mthetho ukuze uqwalaselwe ngokutsha, ngenxa yeenkxalabo zomgaqo-siseko ezingezantsi.
IZINTO EZIXHALABISAYO ZOMGAQO-SISEKO NGENKCAZELO YOMTHETHO OYILWAYO “YENTETHO ENTANDO”:
Lo Mthetho uYilwayo uchasene necandelo lama-36 loMgaqo-siseko, kuba:
-
- Ayimfuneko njengoko imithetho ekhoyo sele iphunyezwe ngempumelelo kumatyala awohlukeneyo olwaphulo-mthetho nawembambano entetho yentiyo.
- Kwilizwe jikelele: Inkcazelo yoMthetho oYilwayo “yentetho yentiyo” ibanzi kunenkcazelo yoMgaqo-siseko yentetho yentiyo, intetho ebangela ulwaphulo-mthetho uMgaqo-siseko uyibona njengekhuselweyo.
Inkcazelo yoMthetho osaYilwayo “yentetho yentiyo” ikwabanzi kunenkcazelo yoMthetho woLingano yentetho yentiyo (yasekuhlaleni) yentetho yentiyo. Oku kuya kwenza kube lula ukufunyanwa unetyala lolwaphulo-mthetho kwaye uvalelwe entolongweni ukuya kutsho kwiminyaka emihlanu kunokuba uyalelwe ukuba ucele uxolo phantsi koMthetho woLingano. - Ayicacanga kwaye ayicacanga: Imiba eyahlukeneyo yoMthetho oYilwayo yolwaphulo-mthetho lwentetho yentiyo ayinakuchazwa (umzekelo, intiyo) okanye ayicacanga kunye/okanye ayicacanga (umz. intsebenziswano yoluntu).
Lo Mthetho uYilwayo ukwachasene nexabiso lokusekwa loMgaqo-siseko lolawulo lomthetho (icandelo 1(c)), kuba uyasilela ukuchaza eyona nto ibalulekileyo “yentiyo”. Isiphumo soko kukuba abemi bangakwazi ukwazi kwangaphambili ukuba benza ulwaphulo-mthetho okanye akunjalo.
EZINYE IZINTO EZIXHALABISAYO NGOMTHETHO OSAYILWAYO:
Lo Mthetho usaYilwayo uyasilela ukubandakanya uvavanyo lweSicwangciso sokuSebenza seZizwe eziManyeneyo (iimfuno ezisetyenziselwa ukumisela ubutyala kwintetho yentiyo yolwaphulo-mthetho). Ngoko ke iya kubangela ukuba uMzantsi Afrika waphule izibophelelo nokuzinikela kumthetho wamazwe ngamazwe: ukuxhasa inkululeko yokuthetha nokubeka izohlwayo zolwaphulo-mthetho kwiintetho ezinentiyo kuphela njengenyathelo lokugqibela kwiimeko ezinokuthetheleleka ngokungqongqo.


